پایان نامه بررسی نقوش و تزئینات مسجد جامعه یزد

پیشگفتار
مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات و نقوش مسجد جامع یزد گردآوری شده و سعی بر آن بوده تا جایی که متون تاریخی باقیمانده و منابع و سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذکر توضیحاتی راجع به مصالح و کتیبه ها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان، بپردازیم.

اگر چه نقوش شکل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بنا های اسلامی ایران به چشم می خورد ولی خالی از لطف نبود که به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است که دارای بافت سنتی دست نخورد های نسبت به بنا های شهر های دیگر است، با این حال بنا های باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند که معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالا به تأسیس بناها همت گمارده اند.

حال چه به صورت تحقیق دانشگاهی یا هر عنوان دیگری قطعاً علاقه و توجه شخصی و میل به دانستن در مورد این مطلب مرا بر آن داشت تا مروری هر چند اندک بر این پیشینه عظیم تاریخی داشته باشم و به این مسیر رنگارنگ قدم گذاشته و هنر گوشه دیگری از این سرزمین را ورق بزنیم، وارد فضای زیبا و ملکوتی شویم از داخل مقرنسها عبور کنیم و ایوانها را پشت سر گذارده و راه پر پیچ و خم نقوش اسلیمی و ختایی را گرفته از داخل بوته ها گذشته و مناره ها را دور بزنیم تا شاید نفح های از روح خلاق و ذوق هنری معمار و نقشبند این بنا از روح خسته ما گذر کند و جانی تازه به ما ببخشد.

به هر حال دیدن و مشاهده کردن این گونه هنر های تاریخی که از سالیان باقی مانده شاید تلنگری باشد برای تمامی از تلاش افتادگان راه هنر و بروز خلاقیت و پشتکار.

فهرست

- فصل اول
مسجد در معماری ایران 5
عملکردهای مساجد مختلف 7
خصوصیات فضاهای کالبدی مسجد 9
- فصل دوم
مسجد جمعه یزد 15
مسجد جامع قدیم 16
مسجد جامع نو 19
کتیبه ها
فضای جلوخان 26
سردر و پیش درگاه 28
دهلیز (کریاس) 31
منار 42
شبستان شرقی 43
شبستان غربی 44
شبستان شاهزاده 44
صحن داخلی 44
ایوان اصلی 45
زیر گنبد 47
دالانها و شاه نشین های متصل به ایوان 49
در و درگاه های شمالی و غربی 50
پایاب 51
سنگ های قبر غیره منصوب 51
کتابخانه 52
- فصل سوم
تزیین در معماری 55
انواع تزئینات 59
کتیبه ها 59
تزئینات هندسی 61
تزئینات گیاهی 62
نکاتی راجع به تزئینات 65
تأثیر رنگ در تزئین معماری 69
بررسی رنگ ها 71
رنگ سفید 72
رنگ آبی 72
رنگ قرمز 74
رنگ زرد 75
رنگ سبز 77
کنارهم قرارگیری رنگ ها 77
معماری و نگارگری 79
نگاهی به اشکال هندسی و تطابق آنها با رنگ های اصلی 80
رنگها در شب 81
جلوه رنگ در کاشی معرق 82
طلوع و غروب 82
مفهوم نقوش 83
- فصل چهارم
مصالح تزئینات در مسجد جامع یزد 90
آجر 91
گچ 93
سنگ 94
چوب 95
کاشی 95
تاریخچه ظهور و انحطاط 96
انواع کاشی 98
مقرنس 99
پیوست 1
پیوست 2
تصاویر پروژه عملی

مقاله معماری مساجد مختلف در شهر یزد

مقدمه
هنر جوهری است که از ذرات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نماده شده است. به همین علت جلوه های هنر در تمام مظاهر و مقوله های زندگی ایرانی مانند: معماری ، نقاشی، خط وکتابت، پارچه بافی، قالی وگلیم بافی، فلزکاری، سفالگری و ... ... در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از زیباییها، ذوق، خلاقیت و ابتکار را پدید آورده است. یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است هنرمند معمار ایرانی، از ابتدای کار و از هنگام بکارگیری آجر که از مصالح اولیه احداث بنا به شمار می رفته زیباترین نقشها و طرحها را هنگام احداث دیوارها و پوششی گنبد ها و گوشواره ها، مقرنس ها و طاقنما ها خلق کرده است و در روند تکاملی آن با گره چینی، گل اندازی، گره سازی و آجرکاری خفته و رفته، شاهکار های بی نظیری را به وجود آورده است.

هنگام استفاده از گچ با خلق گچبریهایی با نقوش هندسی، گیاهی، دنیایی از خلاقیت را که در دنیا بی نظیر می باشد آفریده و در استفاده از چوب برای پنجره ها و درها با بهره گیری از فتونی نظیر منبت، مشبک، معرق، کنده کاری، خاتم سازی و نقاشی روی چوب، اعجاز باور نکردنی را پدید آورده است. برای تزیین بنا از کاشیهایی یک رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و .... شیشه و آیینه در شکلها و رنگها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و خلاقیت و هنر را عرضه کرده و همه اینها به همراه حجاریهای زیبا، بناهایی را در جای جای ایران بر پا و استوار کرده است.